Den Haag

Het bouwplan Steenzicht-Ruimzicht, het eerste deel van megaproject Dreven-Gaarden-Zichten, is onlangs van tafel geveegd door de rechter. SP-fractievoorzitter Lesley Arp vergelijkt de overhaaste besluitvorming rond dit plan met het foutencircus rond Amare. Onderstaande opinie verscheen op 4 januari 2024 in weekblad Den Haag Centraal.

Tijdsdruk, tunnelvisie, coalitieraadsleden die zich gedwee schikken naar de wensen van wethouders: het eindrapport van de Amare-enquête legde de politieke cultuur in het IJspaleis pijnlijk bloot. Tijdens de debatten over het eindrapport ‘Amare: Bijzonder Complex’ trok het college het boetekleed aan. Maar opeenvolgende colleges zijn niet de enigen die schuld hebben aan het foutencircus rond Amare. Ook heeft een groot deel van de raad jarenlang haar controlerende rol verzaakt.

Deze politieke cultuur manifesteerde zich niet alleen tijdens beslismomenten rond Amare, maar ook bij besluiten over andere prestigeprojecten, zoals het grootscheepse stadsvernieuwingsproject voor de Dreven, Gaarden en Zichten in Den Haag Zuidwest. Het was dan ook tamelijk symbolisch dat de Raad van State een dag voor het slotdebat over Amare gehakt maakte van het eerste bestemmingsplan voor nieuwbouw in de Zichten. Waar Amare voornamelijk een knuffelproject was van D66-bestuurders, is het plan Dreven-Gaarden-Zichten een van de paradepaardjes waarmee PvdA-wethouder Martijn Balster zijn sociaaldemocratische verheffingsideaal wil verwezenlijken in Zuidwest.

Net als bij Amare, verliepen debatten over de Dreven, Gaarden en Zichten veelal langs de lijnen oppositie-coalitie. Oppositiepartijen zoals de Haagse Stadspartij, Partij voor de Dieren (inmiddels coalitie) en mijn eigen SP-fractie hekelden het megalomane karakter, het gebrek aan zeggenschap voor bewoners en de onduidelijkheid rond juridische en financiële risico’s. Coalitiepartijen benadrukten dat er ‘toch iets moest gebeuren’ in Zuidwest. Door snel heel veel te bouwen, zou ook het aantal slechte woningen in het gebied verminderen. Coalitiewoordvoerders verwezen hierbij geregeld naar de nijpende situatie van woningzoekenden en huurders van schimmelwoningen.

De eerste uitwerking van het stadsvernieuwingsplan, het inmiddels vernietigde bestemmingsplan Steenzicht-Ruimzicht, kon op de steun van geen enkel oppositieraadslid rekenen. Want de tijdsdruk die wethouder Balster aan de raad oplegde was enorm. Er liep nog een onderzoek van de raad naar de financiële en juridische risico’s van het project Dreven-Gaarden-Zichten, maar volgens Balster kon de behandeling van het bestemmingsplan in de raad beslist niet daarop wachten. Want om te kunnen rekenen op een miljoeneninjectie vanuit het Rijk moest de eerste paal uiterlijk in september 2023 de grond in. Vragen om uitstel bij het Rijk was voor de PvdA-wethouder onbespreekbaar. De toenmalige coalitiepartijen waren maar al te bereid om de wens van de wethouder in te willigen.

Dit tot groot ongenoegen van de oppositie. Want op het bouwplan zelf viel voldoende aan te merken. Zelf sprak ik over een bestemmingsplan dat een forse hypotheek legt op de toekomst. Als het aantal inwoners toeneemt door de toevoeging van extra woningen, zijn er extra voorzieningen nodig om de buurt leefbaar te houden. Denk aan een centraal parkeergebouw. Het college hintte weliswaar op de komst van dit parkeergebouw ergens in de omgeving, maar had nog geen concreet plan hiervoor. De Partij voor de Dieren had op haar beurt de nodige zorgen over de stikstofberekeningen – deze moeten immers deugen om te mogen bouwen – en vroeg zich af of de gezamenlijke binnentuinen echt groen zullen worden.

Toen het bestemmingsplan op het bordje van de Raad van State kwam te liggen, bleken al deze zorgen terecht. Stikstof, groen, parkeren en de bescherming van dieren waren voor de Raad van State redenen om het bestemmingsplan te vernietigen. Inmiddels zijn de oorspronkelijke bewoners van Steenzicht vertrokken en is de eerste paal in de grond geslagen. Maar wat deze juridische nederlaag voor het verdere verloop van megaproject Dreven-Gaarden-Zichten betekent, is volstrekt onduidelijk. Het hele project is immers gebaseerd op de formule van Steenzicht: bouwblokken met binnentuinen boven parkeergarages die in relatief weinig parkeerruimte voorzien.

Net als Amare laat ‘Steenzicht-Ruimzicht’ zien dat de weg van een bestuurlijke droom naar de verwezenlijking daarvan hobbelig is en verraderlijke wendingen kent. Het is aan de gemeenteraad om deze hobbels tijdig te identificeren en zich hierbij niet te laten opjagen. Als risicovolle bouwprojecten ontsporen heeft niemand daar iets aan, al zeker niet de bewoners van schimmelwoningen of mensen die jarenlang op de wachtlijst staan. Tijdens het slotdebat over het Amare-rapport erkenden coalitiepartijen ruiterlijk dat zij hun controlerende rol bij dit prestigeproject te vaak hebben verzaakt. Wanneer in het nieuwe jaar Balsters Zuidwest-plannen weer aan bod komen, zullen we snel ontdekken wat deze woorden van reflectie waard zijn.

Op verzoek van de SP debatteert de raad in januari over de vernietiging van het bestemmingsplan Steenzicht-Ruimzicht. Foto: De bouwplaats aan het Steenzicht, Jean Pierre de Breed.